Doç. Dr. Oya Mortan Sevi
Klinik Psikolog & Psikoterapist

Şizofreni ve Diğer Psikotik Bozukluklarda Bilişsel-Davranışçı Grup Terapileri

 

Dr. Oya Mortan Sevi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ler için paylaşıma ve uygulamalara yeterince zaman ayrılabilir. Yine aynı sebeplerle grubu 2 terapistin birlikte yürütmesi önerilir. Grup seansları ortalama 1-1,5 seans sürmekte, 30-45 dakikalık seansların ardından 10 dakikalık ara verilmektedir. Grupların süresi oluşturulan grubun amaçlarına göre değişmekle birlikte, ortalama 10-12 seans boyunca sürdürülmektedir.

 

İlk seansta güven ilişkisi ve gruba aidiyet duygusunun oluşturulması için grup kurallarının oluşturulması, grup motivasyonunu arttıracak ödüllerin belirlenmesi ve grup amaçlarının ele alınması üzerinde durulur. Sonraki 1-2 seans şizofreninin nedenleri ve belirtileri etiketlemeden uzak bir bakış açısıyla stres-yatkınlık modeline (dayanıklılığı zedeleyen faktörler ve karşılaşılan stresler sonucunda rahatsızlığın ortaya çıkması) göre ele alınır. Bu aşama psikoeğitim olarak adlandırılır.

 

Başa çıkma teknikleri şizofreni belirtilerinin yarattığı sıkıntıyı azaltmak ve belirtileri idame edebilmek için uygulanan teknikleri içermektedir. Şizofreni hastaları bu belirtilerle başa çıkmak için hali hazırda pek çok teknik geliştirmekte ve kullanmaktadırlar. Ancak bu tekniklerin ne kadar işe yaradığı ve işlevselliği nasıl etkilediği dikkatle ele alınmalıdır. Uygun olan başa çıkma tekniklerinin kullanılmaya devam edilmesi teşvik edilir. Bununla birlikte tv. izleme, yürüyüş yapma, müzik dinleme gibi etkinliklerle dikkati belirtiden uzaklaştırma, nefes ve gevşeme egzersizlerini uygulama, belirtiyle tartışma, sınır koyma, belirtinin içeriğini tekrarlayarak etkisini azaltma, kendine telkin vererek belirtinin yarattığı sıkıntıyı azaltma, rahatsızlık veren düşünceyi durdurma gibi teknikler öğretilerek uygulanması istenir. Başa çıkma teknikleri uygulandıkça belirtinin yarattığı sıkıntının üzerindeki etkisi ele alınarak kişinin en çok işine yarayan başa çıkma tekniklerini belirlemesi sağlanır.

 

Sonraki seanslarda belirtiye odaklanarak ne zaman-nerede ve kimlerle birlikteyken ortaya çıktığını kaydedilir. Belirtiler ile düşünceler arasındaki ilişkinin fark edilmesi üzerinde durulur. Bu süreçte sokratik sorgulama, kanıt arama gibi bilişsel tekniklerden yararlanılır. Alternatif düşünceler ve kişinin işine yarayacak baş etme kartları oluşturulur.

 

İlerleyen seanslarda bireyin belirtilerini yarattığı sıkıntıya göre sıralaması istenir. En az sıkıntı veren belirtiden başlayarak en çok sıkıntı veren belirtiye doğru alıştırma (exposure) görevleri belirlenir. Belirti yalnızca hayali çalışmayı gerektirebilir. Ya da seans içinde yapılan provalarla seans aralarındaki görevlere hazırlanabilir. Belirtinin gerektirdiği (emrettiği ya da içerdiği) davranışı uygulamamak (tepki önleme) esastır. Örneğin sesler evden çıkmamasını söylüyorsa sesin söylediği ifadeye odaklanmak, ancak evden çıkmak gibi görevler belirlenebilir. Her görevde sıkıntı azaldığında bir diğer göreve geçilir. Yabancı erkekler sürekli onu izliyorsa ve bu durum onu utandırıyorsa onun da o kişilerin yüzüne bakmasını ve bu sayede yavaş yavaş sıkıntısının azaldığını görmesini sağlamak gibi görevler oluşturulur. Hedef belirti sosyal ilişkiler ile ilgili ise rol-canlandırma tekniklerinden de yararlanılır.

 

Son seanslarda tüm uygulanan teknikler gözden geçirilerek tüm üyelerin kendisine ait bir baş etme seti oluşturması istenir. Olumlu özelliklerin hatırlanması ile kendine güvenin arttırılması planlanır. Rahatsızlığı tetikleyen işaretlerin belirlenerek gelecekte aynı durumlara karşı hazırlıklı olunması sağlanır. Gelecekte karşılaşılabilecek sorunlar ve olası çözüm yolları ele alınır.

 

Grup seanslarının bitiminden sonra destek seanslarının uygulanması; örneğin ayda 1 kez veya giderek seans aralarının daha fazla açılarak görüşülmesi yararlı olacaktır.

 

Bilişsel davranışçı grup terapisi seanslarının şizofrenide ilaca dirençli belirtileri; içe kapanma, göz teması kurmama, az konuşma gibi negatif belirtileri; dikkat sorunlarını, depresyon, kaygı, kendine güvensizlik gibi bulguları azaltmada etkili olduğunu gösteren çok sayıda çalışma vardır. (Bir örnek için çalışmamı inceleyebilirsiniz: http://www.turkpsikiyatri.com/PDF/C22S1/026-034.pdf). İlaca dirençli belirtileriniz, sosyal ilişkilerinizde yaşadığınız zorluklar, keyifsizlik, kendine güvensizlik gibi sorunlarınız varsa kendiniz veya yakınınız adına kurumumuza başvurabilirsiniz.